در سالهای اخیر، مسئله تأمین مالی زنجیره تولید به دغدغهای اساسی برای بنگاههای اقتصادی تبدیل شده است. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر ابزارهای نوین، توانسته تحولی بنیادین در حوزه تأمین سرمایه در گردش ایجاد کند. یکی از مهمترین اقدامات در این راستا، استفاده از اوراق گام در بورس کالا و انرژی است که اکنون با همراهی بانکهای صنعت و معدن و پاسارگاد عملیاتی شده است.
اوراق گام ابزاری تعهدی است که با هدف افزایش کارایی سیاستهای اعتباری و کاهش فشار بر ترازنامه بانکها طراحی شده است. این اوراق با تضمین بانکها به بنگاههای اقتصادی عرضه میشود و به آنها امکان میدهد بدون نیاز به پیشپرداخت یا اعتبارسنجی چندباره، سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کنند
طی سال گذشته 206.1 هزار میلیارد ریال اوراق گام صادر شد که نبست به سال ۱۴۰۲ حدود 61.9 درصد افزایش نشان می دهد. همچنین از ابتدای سالجاری تاکنون 36.3 هزار میلیارد ریال اوراق گام به منظور تامین مالی واحدهای تولیدی صادر شده است که در مقایسه با عملکرد مدت مشابه سال گذشته (4.2 هزار میلیارد ریال) رشد چشمگیری داشته است (بانک مرکزی).
تحول بزرگ زمانی شکل گرفت که این اوراق به بازار بورس کالای ایران وارد شد. با اتصال سیستمی سامانه اوراق گام به سامانه معاملات بورس کالا، فرآیندهای تسویه اعتباری با دقت و سرعت بیشتری انجام میشود. این موضوع باعث افزایش شفافیت، کاهش هزینههای جانبی و تسهیل گردش نقدینگی در زنجیرههای تولید شده است.
نکته برجسته دیگر در استفاده از اوراق گام، امکان انتقال آنها در زنجیره تولید، تسویه بدهی با دستگاههای اجرایی، و استفاده از آنها در بازار سرمایه بدون الزام بازارگردان است. به علاوه، ابزار جدیدی با عنوان کارت رفاهی متصل به اوراق گام نیز طراحی شده که با هدف حمایت توأمان از خانوار و تولید از اواخر سال گذشته اجرایی شده است.
در مجموع، اجرایی شدن طرح اوراق گام در بورس کالا نهتنها به تأمین مالی روانتر بنگاههای اقتصادی کمک میکند، بلکه گامی مؤثر در راستای توسعه پایدار بازار سرمایه و حمایت از تولید ملی محسوب میشود. انتظار میرود با گسترش زیرساختهای مرتبط و تداوم حمایت بانک مرکزی، سهم این ابزار در اقتصاد کشور روزبهروز افزایش یابد.
